woensdag 18 maart 2015

Een dubbeltje op zijn kant

Afgelopen week zijn wij binnen de ArcheoHotspot Amsterdam druk bezig met munten! Zo vindt er bijvoorbeeld deze week een cursus numismatiek (munt- en penningkunde) plaats voor de vrijwilligers. Deze wordt gegeven door Michiel Kruijthof, aankomende donderdag.

Verder zijn wij in samenwerking met Ron Leenheer (metaalspecialist en restaurator) aan de slag gegaan met tientallen versleten munten. Deze munten waren onherkenbaar en onleesbaar, daarom werden deze opgeknapt zodat het hopelijk weer kon worden geïdentificeerd.


De munten zijn in BTA (Benzotriazol) gezet voor gedurende 24 uur in een grote bak. De lucht is uit deze bak gehaald. Als je vacuüm trekt zet de lucht uit in de vloeistof. Die wordt dan zo groot dat het als belletjes ontsnapt. BTA moet op alle plekken komen en dat kan alleen op deze manier.


Daarna zijn ze in spoelalcohol gezet om niet-gebonden BTA op te nemen. Dat zegt waarschijnlijk voor de meeste mensen niet zoveel, maar het verschil is hiernaast duidelijk te zien.

De volgende fase is de munten uit de alcohol te nemen en te drogen; dit gebeurt met een hittekanon. Daarna worden de munten geborsteld om het stof te verwijderen en hopelijk het patroon terug te zien. Vervolgens worden de munten in een bak met Paraloid B72 (in aceton) gezet, dit doe je om de munt intact te houden. Het kan namelijk dat tijdens het borstelen de bovenlaag van de munt loslaat van de onderlaag. Ook dit gaat onder vacuüm, zo heb je de kans dat het materiaal zich beter hecht.

Een aantal van de munten zijn al direct gedetermineerd door Tony Jonges, een van de behoudsmedewerker. Voorbeelden van soortgelijke munten staan hieronder. De munten verschillen van periode van 1650 tot 1990, een diverse verzameling dus! De foto’s van het uiteindelijke resultaat zullen nog verschijnen. De rest van de munten zullen gedetermineerd worden door een van onze vrijwilligers: Rowin in het ArcheoLab te Amsterdam! Eerst nog afwachten of het restauratie proces de conditie van de munten verbeterd en of ze vervolgens benoemd kunnen worden. Nog even spannend dus wat de uitkomst zal zijn van dit gehele proces.


 

 

 

maandag 16 maart 2015

ArcheoHotspot On Air, gezien vanuit één van onze vrijwilligers


Aletta Stradmeier
 
Vrijdag 6 maart  heeft tussen 14.00 en 14.30 een Live verbinding vanuit de ArcheoHotspot met een archeoloog van IDDS op de opgraving in Leiden aan de Breestraat plaats gevonden vanwege een grote sloop t.b.v.het ID College.

 
Om 14.00 kregen we de site in beeld en Marloes de coördinator van de ArcheoHotspots stelde de eerste vragen aan de archeoloog in Leiden.

Hij liet ons de contouren van een paar beerputten zien en een paar goten. Er zijn scherven uit de derde eeuw gevonden en resten van funderingen van stenen huizen (?) uit de 16 en 17 de eeuw.
 

De archeoloog liet ook zien dat alles opgemeten wordt en dat daar dan tekeningen van gemaakt worden zodat alle gegevens bewaard blijven.

Na het in kaart brengen en het bergen van de vondsten wordt een historisch verslag geschreven.

De opgravingen zullen in ongeveer anderhalve week klaar zijn.   


 

vrijdag 6 maart 2015

ArcheoHotspot On Air…..or gone up in air?


Soms zit het leven mee en soms…. Een wat ambivalente middag gehad: we hadden een prachtige eerste Pilot ‘ArcheoHotspot On Air’ geregeld. Via Google Hangout en onze website hadden we een knop naar ‘join Hangout’, een link gedeeld via diverse social media, want: we gingen een vraaggesprek doen met een Archeoloog op locatie!

Momenteel wordt er flink gesloopt in het centrum van Leiden aan de Breestraat. Op deze locatie zal een nieuwe vestiging van het ID College verschijnen. Archeologen van IDDS Archeologie voeren hier binnenkort een opgraving uit. Ze verwachten resten te vinden die teruggaan tot de 13e eeuw. Een belangrijke periode, want dit is de tijd van de stadsvorming en groei. Groei die ontstond vanaf de oudste kern van Leiden, het hoogste deel van de Breestraat. De vraag is of en wanneer dit deel van de Breestraat, het plangebied, in de uitbreidingsontwikkelingen werd meegenomen. De ontginning van de Rijnoever lijkt minder complex te zijn dan ter hoogte van de Stadsgehoorzaal. Beschoeiingen zijn hier bij eerdere onderzoeken niet aangetroffen en de ophogingspakketten lijken het resultaat van een paar grootschalige ontginningsacties. De archeologen hopen meer te weten te komen in de ontwikkeling en bebouwing van de percelen in combinatie met de sociaaleconomische ontwikkeling van Leiden. Ze verwachten houten en bakstenen funderingen, vloeren, kelders en beerputten tegen te komen.

 

 Helemaal leuk dus: Live vanuit het ArcheoLab praten met de archeoloog van Dienst, of vanaf je bank de boel volgen via de Livestream…. Nou niet dus!

Vanaf 14u. zou het vraaggesprek beginnen, in de twee weken voorafgaand hierin hebben we al flink heen en weer getest om de verbinding zo stabiel mogelijk te krijgen en de techniek goed te begrijpen. Natuurlijk ook heen en weer contact gehad met gemeente Leiden, de communicatieafdeling daar helemaal op scherp: persbericht opgesteld en verspreid, druk via twitter en facebook iedereen laten weten toch vooral te komen kijken naar dit prachtige fenomeen. In de ochtend waren we er al behoorlijk druk mee: scherm opzetten, beveiliging van de Wifi aaien (ah toe, werk noe even mee….) Uiteindelijk alle obstakels overwonnen, in volvertrouwen tijdstip van voorbereiding afwachten.  Vanaf 13u. het ArcheoLab aan kant gemaakt, stoelen neergezet, het scherm weer aan, de boel op scherp…. Geen WIFI! Wat?! (Ondertussen proberen wanhopig connectie te maken met de archeoloog) Verbinding wil maar niet, de Livestream komt met geen mogelijkheid tot stand…. Blinde paniek!

Uiteindelijk is het wel gelukt om in het ArcheoLab zelf de verbinding tot stand te brengen, bezoekers en andere aanwezigen vonden het werkelijk fantastisch, veel vragen gesteld, prachtig kijkje achter de schermen gehad op deze opgraving, dus daar innig tevreden mee…. Maar wat ontzettend jammer dat jullie het allemaal niet hebben kunnen zien! Tot overmaat van ramp kan ik namelijk ook nergens het filmpje dat we wilden maken van deze stream nergens terug vinden.

 

Tja, voldoende leermomenten zullen we maar zeggen! We gaan eens even heftig evalueren zodat de volgende keer iedereen deze prachtige ervaring, met dank aan IDDS, kan hebben!

maandag 2 maart 2015


               
Een dag uit het leven van een vrijwilliger....
                                                                                                                Guus Lindeman, vrijwilliger ArcheoHotspot Amsterdam
                                                                                      
 

Velen met belangstelling voor archeologie zouden het toejuichen als ze archeologen aan het werk kunnen zien.  In een archeologisch museum missen ze vaak het avontuur. Ze zoeken tevens een plek waar ze  vragen kunnen stellen over mogelijke eigen vondsten.  Ze willen even betrokken worden
in een archeologisch  project. Zo een gelegenheid om gelijkgezinden te ontmoeten biedt ArcheoHotspot.  Hierbij de archeologische belevenissen van een enkele dag.   

 

Het is vandaag  dinsdag 24 februari 2015, een willekeurige dag van de vele dagen waarin de ArcheoHotspot  nieuwsgierige bezoekers in het Allard Pierson Museum ontvangt. Sommigen sluipen naderbij,  anderen naderen doelgericht.  Zij  ontmoeten en spreken  tijdens hun tocht langs de tentoonstelling over de Romeinen de vrijwilligers van de Hotspot.  Geen Romeinse , maar de  Amsterdamse samenleving  krijgt even, soms lange tijd, hun aandacht. Deze dag zal tot voldoening van dezelfde vrijwilligers een der recorddagen met ruim 130 bezoekers blijken te zijn.

De amateur-archeologen Connie, Bert, Eugene, Peter, Guus hebben heel wat te vertellen. De dag begon  voor Peter al rond half tien met het interview dat  RadioTV-Noord Holland hem afnam.   

Op een eerdere datum was AT5 reeds langs geweest. . Allereerst kwam natuurlijk de officiële presentatie van de Hotspot op 10 december 2014 volop in de publiciteit. Na de diverse inleidingen en een archeologische quiz startte stadsarcheoloog Jerzy Gawronski  toen als een der eersten het onderzoek aan  het zeefresidu van de 18e- eeuwse beerput die is opgegraven bij de schuilkerk ‘Ons lieve Heer op Solder’.     

De ijverige nu aanwezige ‘deskundigen’ zijn heel trots op deze  beerput. Deze verschilt van de onderzochte putten ten tijde van de voorganger van deze Hotspot, het Erfgoedlab van 2012.

De put van de hotspot was diep, en werd daardoor, zoals bij andere putten het geval is, niet periodiek geleegd door nachtwerkers. De volledig gebleven inhoud van de ‘zolderkerk’ kan daarom thans worden onderzocht zonder onderbreking  vanaf 1665 tot 1775, het verloop van de tijd waarin de put werd volgestort. Deze put is de eerste ArcheoHotspot van Nederland waardig. 

Het eerdere Erfgoedlab was achter een raam van het museum op de begane grond gevestigd, mede een platform voor onderwijs en wetenschap, maar nog kleinschalig opgezet. Daarin verschilt ArcheoHotspot . In meer Nederlandse steden met een archeologische achtergrond wordt een dergelijke Hotspot opgezet.

Er zijn op de Hotspot rond 43 vrijwilligers, en die zijn ook nodig, omdat de ruimte tijdens alle museumtijden geopend blijft.  Vandaag nog meldt een vrijwilliger zich voor het eerst en voegt zich meteen bij het team.Dat kan nog net, want de ruimte staat vanzelfsprekend niet toe, dat de aanwezigen elkaar voor de voeten lopen.  De amateur-archeologen (afkomstig van Amstelveen, Amsterdam en Diemen),  werkzaam bij  het  Amsterdamse Bureau Monumenten en Archeologie BMA), zijn op de dinsdagen paraat. Op andere dagen komen de deelnemers van elders. Er wordt veel gelachen. Veel kinderen tonen grote interesse.  Ze duikelen binnen. De kleintjes worden door hun ouders of grootouders op een van de toch hoge stoelen gehesen. Vandaag valt er weer een al duikelend even hard weer af. Maar dat leidt allerminst  tot verdriet.

Heel veel kinderen – trouwens ook veel volwassenen – gaan helemaal op in het sorteren van de uitnodigende botjes, visgraten, pitten, spelden, knopen, kralen en glasscherfjes.  Velen zien we    tijden lang  hiermee bezig. Vanzelfsprekend willen desgevraagd bijna alle kinderen archeoloog worden.  Werkgelegenheid is hun zorg nog niet. Natuurlijk krijgen ze na afloop van hun verrichtingen een  Archeologisch diploma mee. Vol trots tonen ze dit diploma.

Twee enthousiaste dames hebben een aardewerk kruikje meegebracht.  Ze laten het vol verwachting  achter om soort en ouderdom hiervan te laten bepalen.

Buitenlanders laten zich niet onbetuigd. Een Engelsman neemt een pincet ter hand en begint ook vol overgave een nieuw stapeltje materiaal uit te pluizen.  

Een paar dagen geleden ontstond grote hilariteit bij de archeologische verrichtingen van een klein blond meisje die de nodige tandjes vooraan miste omdat ze aan het wisselen was. Toevallig kon ze, en dat overkwam juist haar, een grote tand uit de voorraad opvissen.  Of ze van die tand gebruik wilde maken kon ze ontkennend antwoorden.

Bij het verstrijken van de uren ontstaat bij enkelen onder ons,  gezien de talrijke botjes van haringen natuurlijk de nodige trek.  De vrijwilligers profiteren echter van de gastvrijheid van het museum en kunnen vrijuit gebruik maken van chocolade, koffie en thee in de koffiekamer.

Om 17.00 uur sluit het museum. Ook op de ArcheoHotspot  wordt alles netjes opgeruimd en afgesloten.

Een bezoek aan de ArcheoHotspot zal steeds interessanter worden. Emma Heinhuis, die als stagiaire bij coördinator Marloes van der Sommen de computer bedient,  vertelt dat volgende week een rechtstreekse verbinding met graafwerkzaamheden in Leiden tot stand zal komen. In de toekomst zijn tevens contacten met dergelijke werkzaamheden te verwachten. De archeologie is steeds minder  ’verscholen’voor buitenstaanders. Kortom:  Loop binnen bij een uniek archeologisch gebeuren en laat u verrassen.        

zondag 1 maart 2015

Stagiair Lot

Vandaag is het zondag 1 maart, de dag waarop ik officieel met mijn stage ben begonnen. Hoe was deze eerste dag, zult u zich afvragen. Dat ga ik zo vertellen; eerst lijkt wat informatie over deze nieuwe stagiaire wel op zijn plaats. Ik ben Lot Fakkeldij, een studente Oudheidkunde aan de Vrije Universiteit. Mijn opleiding zegt het al: Ik ben dol op het verre verleden en alles wat daarom heen hangt, wat dat betreft is de ArcheoHotspot een ideale stageplaats. Wie wil dat nou niet: in het mooiste museum van Amsterdam werken, omringd door voorwerpen van lang geleden en door personen die dit net zo interessant vinden als ik! Als ik aan iemand vertel dat ik Oudheidkunde studeer krijg ik vaak een verbaasde blik toegeworpen: 'Dat is toch iets van heel erg lang geleden?' Ik begrijp heel goed dat het voor mensen als een ver-van-mijn-bed-show klinkt, maar dit wil ik veranderen en daar kan de ArcheoHotspot mij goed bij helpen. Op deze manier kunnen de bezoekers ontdekken dat het verleden toch dichterbij is dan zij denken. Dit heb ik ook gemerkt tijdens mijn eerste stagedag. Op deze mooie zondag kwamen veel bezoekers een kijkje nemen in de ArcheoHotspot. Naast mij stonden drie vrijwilligers die al deze geïnteresseerden maar al te graag iets wilden vertellen over wat er in deze ruimte gebeurt. De bezoekers werden stuk voor stuk enthousiast toen ze hoorden dat ze de vrijwilligers mochten helpen met het analyseren van de beerput die is opgegraven naast de Ons Lieve Heer op Solder. En dit is precies wat ik bedoel met het ontdekken dat het verleden dichterbij is dan je denkt: als bezoeker zie je met eigen ogen dat een Amsterdammer uit 1670 bijvoorbeeld erg hield van het eten van druiven of walnoten. De archeologie wordt voor de gemiddelde bezoeker tastbaarder en dit was heel leuk om te merken.

Mijn taak in de ArcheoHotspot is ten eerste een aanspreekpunt zijn voor de vrijwilligers. Zij besteden hun vrije tijd aan het toegankelijker maken van de archeologie, maar moeten dit wel naar hun zin kunnen uitvoeren. Ik help hen waar nodig en daarnaast ben ik een assistente van de gedreven Marloes. Omdat het project veel aandacht nodig heeft is het fijn als wat taken aan mij overgelaten kunnen worden en deze zal ik met heel veel plezier gaan uitvoeren!

Kortom: als je als vrijwilliger of bezoeker vragen voor mij hebt, schroom dan niet om op mij af te stappen in de ArcheoHotspot. Je kunt mij daar vinden op de dinsdagen, donderdagen en een dag in het weekend.