maandag 25 juli 2016

Xanten, we komen eraan!

Door: Alexander van de Bunt, adviseur archeologie bij Landschap Erfgoed Utrecht

Tijd om in te stappen!
Meer dan een week geleden, namelijk op maandag 11 juli gingen we met een groot deel van de vrijwilligers van de ArcheoHotspot Utrecht op reis naar het Romeinse park in Xanten. Deze stad werd ook wel in de Romeinse volksmond ‘Colonia Ulpia Traiana’ genoemd. In dit park is aan de hand van de wegen, bomen, gebouwen en de ommuring de Romeinse stad gereconstrueerd. Daarnaast wordt er jaarlijks opgegraven en bouwen ze de oorspronkelijke gebouwen als reconstructie weer terug. Op deze plek heeft niet alleen in de loop van de 2e eeuw een hele grote Romeinse stad gestaan maar is ook een groot deel van de Bataafse opstand (69-70 n. Chr.) uitgevochten (Het Romeinse fort van toen lag niet op dezelfde plek als de latere stad). Niet alleen een heel leuk uitje maar ook super leerzaam! In dit blog verhaal neem ik jullie mee op onze reis.

Anne Kos en Charlotte Hartong op hun best.
Op maandag ochtend rond 8:45 vertrokken we met de bus van Park Lepelenburg, Utrecht. Toen hadden we nog een hele rit voor de boeg staan van meer dan 90 minuten naar Xanten in Duitsland. Natuurlijk vloog deze tijd zo voorbij door alle gezelligheid en kwamen we uiteindelijk aan bij het Romeinse Park. Eenmaal aangekomen in het park baande we ons een weg naar de Herberg, het was tijd voor een goede kop koffie en thee.

De gids verteld super fascinerende verhalen over de oude Romeinse stad.
Rond een uur of 11 werden we verwelkomd door twee gidsen die ons een tour gaven door het park. Zij namen ons mee in de Romeinse geschiedenis van twee duizend jaar geleden en hoe hoe het was om in deze tijd te leven. Je kon bijna het Oude Xanten proeven en zien aan de hand van hun mooie verhalen. Zo kregen we een goed beeld hoe mensen aten, baden, woonde, met hygiëne omgingen en natuurlijk brood en spelen. Het badhuis was bij uitstek niet alleen de plek om jezelf op te frissen maar ook om mensen te ontmoeten en goede deals te sluiten. In het amfitheater bevochten gladiatoren elkaar niet tot de dood erop volgde, wat overigens veelte duur was maar waar ook mensen berecht werden en vrouwen ook het strijdtoneel betraden.

De Romeinse tempel van Colonia Ulpia Traiana.
Vanaf 12 uur kreeg iedereen alle mogelijkheid om het park op eigen gelegenheid te verkennen. Dus hoe kan het anders, op naar de tempel (met gereconstrueerde geschilderde decoratie) en natuurlijk het moderne museum (wat toen met de meest geavanceerde technieken is gebouwd die ze 10 jaar geleden voor handen hadden). Wat dit museum zo bijzonder maakt is dat het over de opgegraven ruïnes van het oude thermencomplex is gebouwd. Vanuit het museum en de stalen steigers kan je het thermencomplex van alle kanten bezichtigen en krijg je een goede impressie hoe zo’n gebouw in elkaar zat en vooral hoe groot het moet zijn geweest.

Een reconstructie van een hypocaustum, verwarmde vloer
Daarnaast kent het museum een prachtige collectie die niet alleen het militaire verleden van de Romeinen beslaat maar ook hoe het nou was om te leven in zo’n Romeinse stad. Zo waren er mooie reconstructies van hoe het schilderwerk er uit zag op de gebouwen en de sculpturen (wat nog vrij recentelijk is ontdekt). Ook de grafstenen van buiten de stad in die tijd gaven een goed beeld van wat voor soort volk in de stad leefde en op welke manieren deze mensen werden gememoreerd, variërend van een hele gerespecteerde curriculum vitae als militair, tot een levensverhaal of een ludieke leus. Later in de tentoonstelling deden de Franken hun intrede en komt dan toch de Romeinse tijd tot een einde en belandden we in de Vroege Middeleeuwen.

Het Romeinse museum van Xanten.
Om een uur of 3 was het tijd om terug te keren naar de herberg en te proosten op deze mooie dag met een biertje in de hand. Hier kon iedereen nog na kletsen over alles wat ze hadden gezien en beleefd. Daarna was het helaas tijd om weer huiswaarts te keren. Maar volgens mij gaan een aantal mensen zeker nog een keer terug om het hele park van top tot teen te bekijken. Tegen 6 uur kwamen we weer aan in Utrecht en was het tijd om afscheid van elkaar te nemen. We kijken terug op een mooie excursie en iedereen die mee is geweest hopelijk ook. Hopelijk wordt de volgende excursie minstens zo gaaf.

Groetjes uit Xanten!









maandag 18 juli 2016

Doe mee aan Graaf!!

Door: Alexander van de Bunt, adviseur archeologie bij Landschap Erfgoed Utrecht

Sinds deze week hebben we een nieuwe activiteit, genaamd ‘Graaf!!’ in de Oude Hortus van het Universiteitsmuseum Utrecht. Deze activiteit is vanuit het Universiteitsmuseum ontwikkeld door Kristel Brennand en Noor de Wilde de Ligny, zij hebben hard gewerkt aan het zoeken van objecten en het opzetten van de bakken. Hier kan je als een echte archeoloog graven naar het verleden en gebruik je dezelfde methodieken als bij een opgraving. Daarnaast blijft het voorlopig nog heel mooi zomer weer en kunnen de troffels weer uit de kast worden gehaald. In de Hortus zijn elke dag jonge archeoloogjes te vinden die met ‘Graaf!!’ aan de slag gaan.
Grondsporen demonstratie.
Hoe is ‘Graaf!!’ opgezet? Voor deze activiteit hebben we twee bakken gebouwd, namelijk één van de Romeinse tijd en één van de Nieuwe Tijd. In de bakken zit aardewerk, metaalvondsten en botmateriaal uit de correspondeerde periode waarna kinderen kunnen gaan zoeken. Eenmaal iets gevonden begint het echte werk. Om erachter te komen wat je hebt gevonden zijn twee determinatiebladen gemaakt. Met deze bladen kunnen kinderen onderzoeken wat ze hebben gevonden en kunnen ze het juiste antwoord met uitleg vinden op de determinatietafel.
Aan de gang met de metaaldetector.
Maar bij graven naar vondsten hebben we het niet gelaten. Op de bodem van de graafbakken zijn structuren gemaakt uit de Romeinse tijd en Nieuwe Tijd die te vinden zijn in de provincie Utrecht. Zo kan je op de bodem van de Romeinse bak de kiezels vinden van de oude Romeinse weg en een stuk van een (nagemaakte) tegelvloer van een principia. In de Nieuwe tijd kom je meer in het stadskern onderzoek van Utrecht met geglazuurd aardewerk, Delfts blauw, kapotte beelden, bouwmateriaal en nog veel meer. Op deze manier voorzien de graafbakken niet alleen in het vinden van leuke vondsten maar ook de context waarin je deze vondsten kan vinden.

Trotste vinder van een pijpenkop met stempels.
Op de Live dag van zondag 10 juli werd ‘Graaf!!’ voorzien van extra activiteiten. Zo kon je hier een demonstratie krijgen van ‘hoe herken ik archeologische grondsporen in Nederland’ of kon je ervaren hoe het is om met een metaaldetector te zoeken. Metaaldetectie trekt altijd keer op keer heel veel aandacht en er valt natuurlijk veel over te leren, namelijk hoe kan je verschillende metalen onderscheiden, hoe graaf je je vondst op wanneer je een goed signaal hebt en nog veel meer.
Deze kleine archeoloog gaat tot op het bot.
Wil je ook keer graven als een echte archeoloog? ‘Graaf!!’ is van 10 tot 24 juli in de Oude Hortus van het Universiteitsmuseum Utrecht.
Wie diep genoeg graaft vindt de oude vloer van de principia.